Mechanizmy choroby alkoholowej

W poprzedniej części zostały omówione fazy choroby alkoholowej. W tym artykule omówię mechanizmy kierujące tą chorobą. To właśnie one sprawiają, zasadnicze trudności w podjęciu decyzji przez zainteresowanego o terapii i o zmianie stylu życia. Najczęściej oddalają te myśli, a z upływem czasu pogłębiają uzależnienie.

Wyróżniamy trzy mechanizmy choroby alkoholowej:

Mechanizm iluzji i zaprzeczania

Ten mechanizm sprawia, że osoba chora zaprzecza, że jest uzależniona od alkoholu, a na wszelkie argumenty w tym temacie odpowiada, że pije bo lubi i w każdej chwili może przestać, co nie jest prawdą, ponieważ jak już wspomniano we wcześniejszym artykule choroba charakteryzuje się brakiem kontroli nad ilością spożywanego alkoholu. Mechanizm iluzji i zaprzeczenia sprawia również, że alkoholik wypiera większość szkód jakie wyrządził będąc pod wpływem alkoholu. Zawsze znajduje usprawiedliwienie dlaczego dane wydarzenie potoczyło się tak, a nie inaczej i próbuje udowodnić, że nie ma w tym jego winy (np. “szef się na mnie uwziął i dlatego mnie zwolnił, przecież to nic złego, że poszedłem na kacu do pracy, wszyscy tak robią”).
Jest to spowodowane tym, że właśnie na skutek działania tego mechanizmu ze świadomości osoby uzależnionej zostają wyparte rzeczywiste przyczyny szkód związanych z nadużywaniem alkoholu. Ponadto u alkoholika wytwarza się pozytywny obraz życia z alkoholem i nie ma w nim miejsca na jakiekolwiek racjonalne i rzeczywiste refleksje.
Dzieje się to w sposób mechaniczny, bez udziału świadomości chorego.

Mechanizm rozpraszania i rozdwajania wydrążonego ego

Każdy człowiek, poczynając od nastolatków ma ukształtowane ego. Polega to na tym, że ma wpojoną własną tożsamość, wartości i zasady moralne.
W wyniku długotrwałego nadużywania alkoholu właśnie te zasady moralne tracą na ostrości, a z czasem zaczynają się rozmywać. Alkoholik poszukując środków na zdobycie alkoholu z rozwojem uzależnienia może postępować nieuczciwie np. przywłaszczać cudze pieniądze, kosztowności, wyłudzać
wartości materialne. Zazwyczaj uzależniony żyje w ciągłym kłamstwie, często też łamie prawo np. prowadząc samochód pod wpływem alkoholu czy stosując przemoc wobec bliskich.
Ten mechanizm najłatwiej wytłumaczyć porównując alkoholika do obrazu wierzby, która widziana z daleka wydaje się zdrowym, pełnym witalności drzewem. Gdy jednak podchodzimy bliżej okazuje się, że to drzewo jest spróchniałe od środka, dotknięte rozkładem i skazane na śmierć.

Mechanizm nałogowego regulowania uczuć

Alkoholizm jest chorobą, polegającą na braku umiejętności rozwiązywania problemów emocjonalnych w inny sposób niż przy pomocy alkoholu.
Emocje, które inni rozładowują na przykład rozmową z kimś bliskim, intensywnymi ćwiczeniami fizycznymi, słuchaniem muzyki lub w inny sposób uzależniony rozładowuje przy pomocy alkoholu.
Należy zauważyć, że jedną z właściwości alkoholu jest zmiana stanu świadomości, a zwłaszcza nastroju. Długoletnie nadużywanie alkoholu nie wykształciło lub wyparło inne sposoby rozładowywania emocji i z czasem tworzy się mechanizm nałogowego regulowania uczuć właśnie przy pomocy alkoholu. Prowadzi on do sytuacji, w których każda negatywna emocja np. złość, smutek, żal jest zapijana.
Inaczej dzieje się w sytuacji pozytywnych emocji np. radości z osiągnięcia sukcesu, nadziei na pomyślne zakończenie sprawy. Wtedy przy pomocy alkoholu uzależniony dąży do zwielokrotnienia i przedłużenia tego stanu.
Z czasem w świadomości chorego alkohol jawi się jako dobro, poczucie bezpieczeństwa, panaceum na wszelkie zło.
Odwrotnie - brak alkoholu jawi się jako przykrość, dolegliwość, mobilizuje do zdobycia go za wszelką cenę. W utrwalonym przekonaniu alkoholika to działanie jest niezawodne, wielokrotnie sprawdzone i w gruncie rzeczy niezbyt drogie.

Wszystkie wyżej omówione mechanizmy występują jednocześnie i bez udziału woli chorego. Mechanizmy te powodują irracjonalność zachowań uzależnionego w oczach innych ludzi.